انجمن کامپیوتر ایران

امضای افراد از دو مشخصه متضاد برخوردار است از یک سو دارای ساختار پایدار بوده و از سوی دیگر دو امضای یک فرد نیز کاملا یکسان نیست. تفاوتهای سطحی امضای افراد در تکرارهای متوالی در اندازه، سرعت و تغییرات غیرخطی محور زمان است. این مسائل طبقه‌بندی امضاهای حقیقی و جعلی را مشکل می‌سازد. به منظور کاهش این خطاها استفاده از ویژگیهای محلی که دقت بالاتری نسبت به ویژگیهای کلی دارند، می‌تواند راهکار موثری باشد ولی به دلیل یکسان نبودن طول ویژگیهای محلی استفاده از یک الگوریتم سریع و مقاوم در برابر اعوجاجات محلی اهمیت اساسی دارد. در این مقاله با بهره‌گیری از الگوریتم کمترین فاصله گستره سعی در تعیین نقاط متناظر واقعی می‌شود. آزمایشهای انجام شده بر روی یک پایگاه امضای گسترده حاکی از عملکرد بهتر الگوریتم MLD نسبت به روش مشهور DTW است که خطای طبقه‌بندی را در حدود 3/8% کاهش می‌دهد. همچنین نتایج نشان داد با استفاده از طبقه‌بندی کننده پنجره پارزن، شاخص EER برابر 94/0% و 78/1% به ترتیب برای گروه جاعل تصادفی و ماهر است.

پیکره های چند زبانه اصلی ترین منابع در زمینه بازیابی اطلاعات بین زبانی به شمار می روند. در این میان کیفیت بسیاری از کارها ازجمله ترجمه ماشینی به شدت به کیفیت این پیکره ها وابسته است.یکی از انواع این پیکره ها پیکره های تطبیقی می باشند.این پیکره ها با توجه به حجم بالا می توانند شامل اطلاعات وسیعی باشند و می توان با استفاده از آنها جملات موازی را استخراج کرد و در کاربردهای ترجمه ماشینی از آن استفاده کرد.با توجه به ویژگی های خاص زبان فارسیمانند ویژگی های قواعد آن و نوع ترکیب کلمات ،پیکره تطبیقی مناسب و دقیق در زبان فارسی وجود ندارد. در این مقاله به بررسی روشی جدید برای ساخت پیکره تطبیقی فارسی-انگلیسی می پردازیم.

يکي از روش¬هاي تعيين پارامترهاي حرکت در فضاي سه¬بعدي، پردازش تغیيرات ايجاد شده در تصاوير دوربين متصل به بدنه هواپيما مي¬باشد. امكان کنترل چرخش ناگهانيوحركتهاي انتقاليهواپیما با استفاده از محاسبه¬ی شار¬نوريحاصل از تصاویر اخذ شده-ی صحنه، از موضوعات چالشي مي¬باشد. در این مقاله فرض بر این است که پرنده با سرعت ثابت و ارتفاع مشخص درحال حرکت به سمت جلو است و می¬تواند حول سه محور اصلی حرکت دورانی داشته باشد؛ با این فرض،هدف محاسبه پارامترهای حرکت دورانی پرنده است. برای این منظور شار نوری ناشی از حرکت یکنواخت، از شار نوری کل کاسته می¬شود؛ سپس با تحلیل بردارهای شار نوری باقی مانده زوایای انحراف قابل تعیین خواهد بود. با توجه به عدم ايده¬آل بودن شارهاي نوريِ محاسبه شده، براي تعيين پارامتر¬هاي حرکت بايستي از اطلاعات قابل دسترس ديگري نيز استفاده کنيم. به همین منظور روش حداقل¬مربعات برای کاهش اثر نویز پیشنهاد می¬شود. اين روش با مینیمم کردن خطای بين شار نوري نویزی و شار نوري ایده¬آل، پارامترهای حرکت را محاسبه می¬کند.

کمپرسور(4:2) به عنوان مهم¬ترین سلول به کار رفته در درخت کاهش حاصل¬ضرب¬های جزئی و به تبع آن، در مدارهای ضرب¬کننده موازی به شمار می¬رود. در تمامی پیاده¬سازی¬های این سلول حسابی، از اتصال سری دروازه¬های XOR/XNORدو ورودی به¬منظور پیاده¬سازی یک XORپنج ورودی، جهت تولید خروجی sاستفاده می¬شود. این در حالی است که استفاده از دروازه¬های دو ورودی متوالی، باعث افزایش طول مسیر سیگنال و در نتیجه افزایش بیشینه تأخیر مدار می¬شود. در این مقاله با استفاده از یک مدار یکپارچهXORسه ورودی و همچنین با حذف سیگنال¬های تکراری، کمپرسور(4:2) سریعی را ارائه می¬کنیم که دارای مسیر بحرانی متفاوتی نسبت به سایر پیاده¬سازی¬های موجود می¬باشد. شبیه¬سازی¬ها به وسیله نرم افزار HSPICE و با استفاده از فایل تکنولوژی 45nmشرکت NANGATEانجام گرفته است. نتایج شبیه¬سازی نشان می¬دهد کمپرسور(4:2) پیشنهادی از کمپرسورهای موجود سریع¬تر بوده و دارای حاصل¬ضرب تأخیر در توان کمتری می¬باشد.

استخراج نكات كليدي از متون، روشي جهت دسترسي آسان و سريع به نكات اصلي و كليدي موجود در آنهاست. امروزه با توجه به رشد روزافزون اسناد الكترونيكي، کاربران آنها با مشكلات مختلفي مواجه هستند. يكي از عمده¬ترين اين مشكلات يافتن داده يا متن مورد نظر از بين حجم وسيع متون است. به همين دليل، يافتن راه¬هايي جهت دسترسي آسان و مناسب كاربران به داده¬هاي موردنظرشان يكي از دغدغه¬هاي پژوهشگران اين علم مي¬باشد. تاكنون روش¬هاي مختلفي براي استخراج كلمات و عبارات كليدي از متون انگليسي ارائه شده است. هدف ما در اين مقاله استخراجنكات كليدي از متون مي¬باشد. براي رسيدن به اين هدف ابتدا بايد ساختار معنايي متن را بدست آوريم كه هستان¬نگار شبكۀ قاب ابزاري جهت انجام اين عمل است. با استفاده از شبكۀ قاب مي¬توان به هر واحد لغوي، مفهومي متناسب با موقعيتش در متن منتسب كرد و سپس با بكارگيري مفاهيم بدست آمده، زنجيره¬هاي مفاهيم ساخته مي¬شوند. هر مفهوم را براساس 4 مشخصه كه برخي از آنها مبتني بر زنجيره هستند، امتيازدهي مي-كنيم و در نهايت مفاهيم با امتياز بيشتر را به عنوان نكات كليدي استخراج مي¬كنيم. مجموعه¬نكاتی كه استخراج مي¬شونددر مقايسه با آنچه كه توسط خبرگان از متن استخراج شده، داراي 38% مطابقت مي¬باشد.

در اين مقاله روش ترکيبي جديدي بر اساس سيستم ايمني مصنوعي براي کشف تقلب در حوزه کارت‌هاي اعتباري ارائه مي‌شود. روش ارائه شده از دو الگوريتم در حوزه سيستم ايمني مصنوعي تشکيل شده است. الگوريتم اول سيستم تشخيص ايمني مصنوعي نام دارد که يک الگوريتم دسته‌بندي است و سلول‌هاي حافظه را بر اساس انتخاب کلوني توليد مي‌کند. الگوريتم دوم، الگوريتم تشخيص الگوي خودي نام دارد که بر اساس داده‌هاي خودي کشف‌کننده‌هايي را براي تفکيک تراکنش‌هاي خودي از غيرخودي توليد مي‌کند. اين الگوريتم از نظريه الگوي خودي در سيستم ايمني بدن الهام گرفته شده است. اين مقاله با ترکيب دو الگوريتم فوق، دقت را بالا برده و به نتايج بهتري دست يافته است.

شناسایی مشتریانی که احتمال دارد به تبلیغات بازاریابی واکنش نشان دهند مبحث بسیار مهمی در بازاریابی مستقیم می باشد. برای اینکه بتوانیم تصمیم بگیریم تبلیغات برای کدام یک از مشتریان بایستی ارسال شود، مشتریان به دو گروه مشتریان پاسخگو و غیر پاسخگو تقسیم می شوند. شناسایی این دسته از مشتریان مزیت های بسیاری برای کسب و کار ها ایجاد می نماید به طور مثال با شناسایی مشتریان پاسخگو و ارسال تبلیغات تنها به این دسته از مشتریان، هزینه بازاریابی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد همچنین ارسال تبلیغات به این دسته از مشتریان باعث افزایش سودآوری شرکتها می شود ودر نهایت باعث می شود که مشتریان غیر پاسخگو از هجوم تبلیغات ناخواسته در امان بمانند.امروزه یکی از روشهای شناسایی مشتریان پاسخگو استفاده از روشهای داده کاوی می باشد.در این مقاله هدف ما این است که با مقایسه مدلهای مختلف داده کاوی بر روی یک مجموعه داده واقعی به بهترین مدلی دست پیدا کنیم که از دقت و کارایی بالاتری نسبت به بقیه مدلها برخوردار باشد بنابراین با اعمال مدلهای مختلف درخت تصمیم و شبکه عصبی بر روی مجموعه داده به مقایسه کارایی این مدلها پرداختیم ودر نهایت به این نتیجه رسیدیم که درختهای تصمیم بر روی این مجموعه داده از کارایی بالاتری برخور دار هستند.

در چند سال اخیر میکروب هليكوباكترپيلوري، توجه خیلی¬هارا به خود جلب کرده است. وجود این باکتری در معده سبباختلال در دستگاه گوارشی شده و در صورت درمان نشدن سبب زخم¬های گوارشی و سرطان معده می¬شود. تنها راه قطعی برای مشخص کردن ابتلای افراد به این بیماری، توسط آندوسکوپی و نمونه برداری از معده انجام می¬شود که استفاده از این روش برای کودکان سخت و دردآور است. در این مقاله با استفاده از الگوریتم¬های داده¬کاوی سعی در تشخیص بیماری در کودکان داشته¬ایم که با احتمال بالایی توانسته¬ایم این بیماری را درست پیش‌بینینماییم. با این کار می¬توانیم از انجام آندوسکوپیبرای کودکان جلوگیری کرده و در صورت احتمال وجود بیماری،آندوسکوپی انجام پذیرد.

گرید داده بستر مناسبی را برای مدیریت و دسترسی یکنواخت به منابع داده¬ای توزیع شده با حجم بالا فراهم آورده است. تکثیر داده سرویسی از گرید داده است که برای سهولت و تسریع در دسترسی به داده¬ها به وجود آمده است. اما در محیط وسیع گرید داده، نیاز به الگوریتم¬هایی برای حفظ سازگاری و تضمین یکسان بودن محتوای تکرارهای مختلف از یک فایل، اجتناب ناپذیر است. در این مقاله یک روش مفید و مؤثر برای حفظ سازگاری ارائه شده است. در این روش مسؤولیت برقراری سازگاری برعهده گره¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬ی حاوی نسخه تکرار قرار دارد. در هرگره نرخ به¬روزرسانی نسخه تکرار، بر اساس نرخ تغییر در فایل داده¬ی اصلی و نرخ تقاضای دسترسی به نسخه تکرار موجود در آن گره، محاسبه می¬شود. نتایج آزمایشگاهی با استفاده از شبیه¬ساز اپترسیم نشان دهنده¬ی این است که روش پیشنهادی در مقایسه با دو روش خوش¬بینانه و بدبینانه، با کاهش تأخیر دسترسی به فایل¬ها، موفق به کاهش میانگین زمان اجرای کارها شده است و از نظرکاهش اتلاف منابع شبکه¬ای بهتر از روش بدبینانه عمل می¬کند.

با توجه به توسعه روزافزون تکنولوژی گره های حسگر متحرک، فراگیر شدن آنها و چالش های امنیتی پیشروی این شبکه ها، در این مقاله یک رهیافت آشکارسازی حمله گره المثنی توزیع شده و مقاوم در برابر حمله مهاجم هوشمند برای آشکارسازی گره المثنی در شبکه های حسگر بی سیم متحرک پیشنهاد شده است. در اینجا با توجه به اینکه رهیافت های پیشنهادی تاکنون دارای سربار حافطه و زمان آشکارسازی بالایی می باشند، با معرفی مفهوم مکان شاهد، یک رهیافت آشکارسازی پیشنهاد شده است که آشکارسازی در یک دور اجرای پروتکل انجام و دارای سربار مخابراتی مناسبی نیز می باشد. بمنظور تحلیل عملکرد رهیافت پیشنهادی، آنالیز امنیتی و هزینه بر روی رهیافت پیشنهادی انجام شده است. در انتها بمنظور ارزیابی عملکرد رهیافت پیشنهادی، برای پیکربندی های مختلف شبکه، شبیه سازی های گسترده انجام و عملکرد آن تحلیل و نتایج بمنطور ارزیابی نقاط قوت رهیافت پیشنهادی نسبت به رهیافت های مبتنی بر برخورد، با آنها مقایسه شده است. از نتایج شبیه سازی مشاهده می شود که رهیافت پیشنهادی نسبت به رهیافت های پیشنهاد شده تاکنون، دارای سربار مخابراتی و زمان آشکارسازی کمتری می باشد.

امروزه دسترسی سریع به داده¬ها در سیستم¬های توزیع¬شده بزرگ به امری متداول تبدیل گردیده¬است. بدیهی است که با گسترش سیستم¬های توزیع¬شده تأخیرات ناخواسته¬ای که کاربران در دسترسی به داده¬ها با آن مواجه می¬گردند نیز به مراتب افزایش می¬یابد. یکی از راه¬حل¬های برون¬رفت از این مشکل، تکرارسازی اشیا داده¬ای است. در رابطه با تکرارسازی اشیا داده¬ای مسأله¬ای که بایستی به دقت مورد توجه قرار گیرد تعیین نمودن مکان نسخه¬های کپی است به گونه¬ای که ضمن کاهش هزینه¬های مربوط به ارتباطات شبکه¬ای، کارایی نیز تا حد امکان بهبود یابد.مسأله جای¬گذاری نسخه¬های کپی در سیستم¬های توزیع شده در دو حوزه ایستا و پویا قابل بررسی است. الگوریتم مربوط به جفت¬گیری زنبورهای عسل، الهام گرفته شده از فرایند جفت¬گیری و تولید مثل زنبورهای واقعی، یکی از الگوریتم¬های طراحی شده مبتنی بر رفتار جمعی حشرات است.در این مقاله با استفاده از این الگوریتم و یک جستجوی جامع در فضای پاسخ، تلاش می¬شود که پاسخی مقبول برای مسأله مورد بحث در حوزه ایستا ارائه گردد.آزمایشات عملی برتری این الگوریتم را نسبت به الگوریتم ژنتیک و الگوریتم حریصانه نشان می¬دهد.

تحقيقات علمي در زمينه¬هاي مختلف حجم زيادي از داده را توليد مي¬كنند؛ كه مديريت اين حجم انبوه داده به صورت متمركز، به علت تاخير دسترسي و بارگذاري زياد روي سرور مركزي بي¬نتيجه خواهد بود. براي حل اين مشكل استفاده از تكنولوژي‌هاي گريد پيشنهاد شده است. گريد داده، توزيع چنين داده¬هايي را در مكان¬هاي جغرافيايي مختلفت سهيل مي‌كند. یک تکنیک مهم برای مدیریت داده¬های انبوه به صورت توزیع¬شده تکرار داده¬ها است. ایده کلی تکرار داده¬ها، قراردادن کپی¬های داده¬ها در مکان¬های مختلف می¬باشد. درگرید¬های داده¬ای، اصولا كپي¬هاي متعددي از هر داده نگهداري مي شود و كاربران براي دسترسي به اطلاعات به در دسترس¬ترين،نزديك¬ترينوسريع¬ترينكپيهدايتمي¬شوند. تا كنون الگوريتم¬هاي زيادي براي تكرار داده¬ها ارائه شده است،كه به دو دسته كلي ایستا و پویا تقسيم می¬شوند. در این مقاله استراتژی اصلاح شده¬ای برای تکرار داده¬های پویا ارائه می¬گردد. این استراتژی بر مبنای استراتژیتکرار سلسله مراتبی پویا یا DHR می¬باشد، که با تعیینیک حد آستانه پویا جهت مشخص کردن مناسب¬ترین تعداد کپی برای فایل تقاضا شده، باعث کاهش زمان اجرای کارها و جلوگیری از اتلاف پهنای باند می¬شود و در نتیجه، عملکرد الگوریتم¬های موجود را بهبود می¬بخشد.

شبكه‌هاي حسگر بي‌سيم شامل تعداد زيادي گره‌ی حسگر كوچك مي‌باشند.این گره‌ها دارای محدويت منابع، از جمله حافظه، پهناي باند و باتري پايين هستند. در ارتباط‌هاي چند گامي بيشتر انرژي گره‌ها صرف ايجاد ارتباط با حسگرهاي ديگر مي‌شود، كه منجر به مصرف زياد انرژي در حسگرها مي‌گردد. با توجه به محدودیت منابع شبکه‌های حسگر، خوشه‌بندی يك روش موثر براي کاهش مصرف منابع این شبکه‌ها می‌باشد.

گستردگی و تنوع سرویس های فراهم شده توسط شبکه های IP سبب روی آوردن فناوری های مختلف به سمت یکپارچه و مجتمع سازی انواع شبکه های دسترسی و گرویدن به شبکه نسل آینده است. پروتکل SIP با توجه به امکاناتی چون متنی بودن، برقراری تماس انتها به انتها و استقلال از نوع داده انتقالی، انتخاب مناسبی برای پروتکل سیگنالینگ جهت برقراری ارتباط بین دو کاربر شبکه IP است. این مزایا موجب شده تا SIP به عنوان پروتکل سیگنالینگ در IMS که بستر سیگنالینگ پیشنهادی برای شبکه های نسل آینده است، در نظر گرفته شود. با همه این مزایا، پروتکل SIP فاقد مکانیزم مناسب برای مواجهه با اضافه بار می باشد. دراین مقاله مکانیزم کنترل اضافه بار مبتنی بر پنجره که نیازی به بازخورد صریح ندارد برروی پروکسی متن باز Asterisk توسعه ، پیاده سازی و ارزیابی شده است. نتایج پیاده سازی نشان می دهد که این روش در عمل می‏تواند باعث حفظ گذردهی در شرایط اضافه بار شود و تا آنجا که ما اطلاع داریم این تنها روش کنترل اضافه بار بدون استفاده از بازخورد صریح است که در یک بستر واقعی پیاده سازی شده است.

مهندسی نرم‌افزار مدل‌رانده روشی در توسعه‌ی نرم‌افزار است که امکان تولید خودکار کد از روی مدل را فراهم می نماید. هدف از روش‌های مدل‌رانده، افزایش بهره‌وری افراد و کیفیت نرم‌افزار تولید شده می‌باشد. با توجه به گسترش روزافزون نرم‌افزارها، نیاز به تکنیک¬ها و ابزارهایی جهت وارسی و اعتبارسنجی برنامه‌ها بیش از پیش احساس می¬شود. یکی از این ابزارها،JPF است که جهت وارسي صوري برنامه¬هاي نوشته شده به زبان جاوا مورد استفاده قرار می¬گیرد. پیمانه‌ی JPF-Statechart امکان وارسی رفتار پویای سیستم، که به صورت کد جاوا و در قالبی مشخص تهیه شده است را فراهم می‌کند. با توجه به این واقعیت که تهیه این کد جاوا به صورت دستی در خلاف اهداف مهندسی نرم¬افزار مدل‌رانده است و مدل رفتاری سیستم اغلب به صورت نمودار حالت UML تهیه می‌شود، هدف ازاین مقاله، ارائه¬ی روشی بر اساس تبدیل مدل است به گونه‌ای که نمودار حالت UML را بتوان به صورت خودکار به قالب مورد نظر JPF تبدیل نمود و آن را مورد وارسی قرار داد. بدین منظور، برای مدل¬سازی نمودار حالت UML از افزونه¬یPapyrus، و برای تبدیل مدل UML به قالب مورد نظر، از تولیدکننده¬ی کدAcceleo استفاده شده است. در نهایت ابزاری در قالب یک افزونه¬ی اکلیپس تهیه شده است که کد مناسب را از روی مدل تولید می نماید. یک مطالعه موردی برای دستگاه خودپرداز برای ارزیابی روش و ابزار ارائه شده نیز انجام گردیده است.

سیستم شهرت بتا روشی است که برای تلفیق نظرات و بازخوردهای گره‌های مختلف شبکه و رتبه بندی میزان شهرت گره‌ها طراحی شده است. سیستم شهرت بتا برای کاربردهای مختلف بسیار مناسب و قابل انعطاف و در عین حال ساده است. ما در این مقاله نشان می‌دهیم که از دیدگاه امنیتی، این سیستم در مقابل گره‌های بدخواه آسیب‌پذیر است. این آسیب‌پذیری به گونه‌ای است که اگر گره‌های بدخواه در تراکنش‌های خود با گره‌های دیگر رفتار مناسبی نشان دهند ولی در ارائه نظرات در رابطه با میزان شهرت گره‌ها (توصیه شهرت) از طریق تبانی با سایر گره‌های بدخواه مقادیر نادرست ارائه دهند؛ شهرت محاسبه شده به شدت از مقدار درست منحرف می‌شود. این حمله را حمله گره‌های تبانی‌گر خوش‌رفتار می‌نامیم. در این مقاله ضمن بررسی و تحلیل آسیب‌پذیری مذکور در سیستم شهرت بتا، اصلاحی برای رفع آن پیشنهاد شده که این آسیب‌پذیری را تا حد زیادی برطرف می‌نماید. روش پیشنهادی مبتنی بر کنترل پذیرش نظرات گره‌های توصیه‌کننده است. برای ارزیابی روش مطرح شده هر دو سیستم اصلی و اصلاح شده پیاده‌سازی و روی مدلی شبیه‌سازی شده از شبکه‌های حسگر بی‌سیم ارزیابی شده است. نتایج حاصل از شبیه‌سازی نشان‌دهنده مقاومت بالای سیستم شهرت بتای اصلاح شده در برابر حمله گره‌های تبانی‌گر خوش‌رفتار است.

خوشه¬بندی یکی از وظایف داده¬کاوی و شاخه¬های یادگیری بدون نظارت است و فرایند خودکاری است که در طی آن داده¬ها به دسته¬هایی که اعضای آن مشابه یکدیگر هستند، تقسیم می¬شوند. در این مقاله روشی جدید برای بهبود سرعت و عملگرد الگوریتم کلونی زنبورهای مصنوعی (ABC) معرفی شده است. همچنین از الگوریتم پیشنهادی برای خوشه¬بندی N شی در K خوشه استفاده شده است. در روش پیشنهادی، بجای انتخاب تصادفی عنصری از راه¬حل و تغییر آن برای تولید راه¬حل جدید که در الگوریتم ABC وجود داشت، با محاسبه فاصله اقلیدسی هر عنصر در راه¬حل و میانگین داده¬های متعلق به آن خوشه در آن بعد، از k اندیس کاندید در k مرکز خوشه، یک اندیس بصورت تصادفی برای تغییر و جایگزینی انتخاب شده¬است. به این ترتیب در الگوریتم ABC، استفاده از روش پیشنهادی جستجوی محلی و تولید نقاط جدید باعث شده¬است تا در هر تکرار، احتمال تولید راه¬حل¬های بهتر و تولید نقاطی با شایستگی بالاتر افزایش یابد که این امر نه تنها باعث افزایش سرعت الگوریتم در همگرایی به نقاط بهینه شده¬است بلکه منجر به تولید جواب¬هایی با میزان شایستگی بالاتر و در نهایت بالا رفتن دقت الگوریتم نیز شده¬است. این الگوریتم روی چندین مجموعه داده واقعی استاندارد آزمایش شده و با الگوریتم¬های فرامکاشفه¬ای معروف در خوشه¬بندی مانند ,GA ,TS ,SA ,ACO ABC و K-NM-PSO مقایسه شده است. نتایج عددی نشان می¬دهد که الگوریتم پیشنهادی نسبت به سایر الگوریتم¬های موجود عملکرد بهتری دارد و شبیه¬سازی¬ها نتایج بسیار امیدبخشی را برحسب کیفیت راه¬حل و زمان محاسباتی نشان می¬دهد.